13 czerwca 2019 r. w Samorządowym Ośrodku Kultury w Nowej Dębie obejrzeliśmy spektakl „Sprawiedliwi. Historia rodziny Ulmów” w wykonaniu aktorów Teatru im. W. Siemaszkowej w Rzeszowie.

Spektakl stanowił przypomnienie wagi, jaką mają pojęcia: człowieczeństwo, życzliwość, przyjaźń, współczucie i odwaga, przedstawiając historię tragedii rodziny Ulmów. Twórca spektaklu - Beniamin Bukowski - nakreślił historyczne tło, opowiedział o relacjach polsko-żydowskich w Markowej, gdzie przed wojną żyło 120 Żydów. Przypominają o nich stare żydowskie melodie, płynące w tle spektaklu. Nie potrzeba było prawdziwego dźwięku wystrzału, ale wystarczy krótki krzyk aktora: „Strzał, …, strzał… strzał”, by bardziej wrażliwy widz otarł łzę. Bukowskiemu udało się nie popaść w patos, pokazał bohaterstwo w zwyczajności - odwaga i sprawiedliwość bierze się z podejmowania małych decyzji, które mają wielkie konsekwencje.

Ciekawym elementem scenograficznym były zdjęcia Józefa Ulmy, który interesował się fotografią i dokumentował za jej pomocą życie wsi i  rodziny. Podłogę sceny wypełniały setki takich drobnych, biało-czarnych fotografii. Scenografię współtworzyły proste codzienne przedmioty - stół, krzesła, biały obrus i kołdra. To one definiowały ten materialny dom, kojarząc się z tym, co wspólne. Aktorska gra miała ogromne znaczenie w ożywianiu tej przestrzeni i uruchamianiu wyobraźni widza. Z tego zadania znakomicie wywiązali się: Justyna Król, Małgorzata Pruchnik-Chołka, Waldemar Czyszak, Paweł Gładyś i Robert Żurek. Prostota środków artystycznych czyni spektakl zrozumiałym dla wszystkich, a wartości, o których mówi, są fundamentem w budowaniu świata znośnego dla ludzi.